Βασικά Σημεία:
- Μια μυστηριώδης εταιρεία με έδρα την Κύπρο πληρώθηκε εκατομμύρια ευρώ από την κυβέρνηση της Λευκορωσίας για να διευκολύνει το εμπόριο ποτάσας μέσω του ρωσικού λιμανιού της Αγίας Πετρούπολης.
- Η εταιρεία, Dimicandum, δεν διαθέτει ιστότοπο ή δημόσιο ιστορικό εργασιών στον τομέα του εφοδιασμού, αλλά έχει αναλάβει να μεταφέρει τις εξαγωγές ποτάσας στη μικρή απόσταση από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Αγίας Πετρούπολης στο λιμάνι της.
- Αν και στα χαρτιά ανήκει σε Κύπριο πολίτη, έγγραφα που διέρρευσαν δείχνουν ότι εξουσιοδότηση για να κάνει πράξεις για την εταιρεία είχε ένας πρώην Λευκορώσος αξιωματούχος που εργαζόταν κάτω από το δεξί χέρι του Λουκασένκο, τον στρατηγό Βίκτορ Σέιμαν.
- Εσωτερική έκθεση που διέρρευσε από κυβερνητική υπηρεσία της Λευκορωσίας χαρακτήρισε τις αμοιβές που καταβάλλονται στη Dimicandum ως “αδικαιολόγητο οικονομικό βάρος“.
Όταν το 2022 επιβλήθηκαν κυρώσεις από την Ε.Ε. στην κρατική εταιρεία παραγωγής ποτάσας της Λευκορωσίας, ο ισχυρός άνδρας Αλεξάντερ Λουκασένκο προανήγγειλε ότι το εμπόριο θα πρέπει να γίνει “σιωπηρά” στο μέλλον – όπως “η πώληση όπλων”, κατά την έκφραση του.
Η ποτάσα, ένα ορυκτό με κόκκινες αποχρώσεις πλούσιο σε κάλιο, μπορεί να φαίνεται ανάξια μιας τέτοιας δολιότητας. Όμως, η ποτάσα (κάλιο) ως κρίσιμο συστατικό των λιπασμάτων που χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες σε όλο τον κόσμο, αποτελεί εμπόρευμα με μεγάλη ζήτηση διεθνώς και η διαθεσιμότητά της θεωρείται κλειδί για τη διασφάλιση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας.
Στη Λευκορωσία, όπου βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα ποτάσας στον κόσμο, η βιομηχανία αποτελεί επίσης μια οικονομική σανίδα σωτηρίας για τον Λουκασένκο, ο οποίος βρίσκεται όλο και πιο απομονωμένος από τη Δύση για τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων, τη διαφθορά και τη βοήθεια προς τη ρωσική πολεμική επιχείρηση στην Ουκρανία.
Για χρόνια, η αποκλεισμένη από την ξηρά Λευκορωσία μετέφερε την ποτάσα της σε όλο τον κόσμο μέσω ενός λιμανιού στη γειτονική Λιθουανία. Όταν αυτή η θαλάσσια πρόσβαση κόπηκε λόγω των κυρώσεων της ΕΕ το 2022, η Λευκορωσία άρχισε να δρομολογεί μέσω της Ρωσίας τις αποστολές της σε χώρες, όπου δεν υπήρχαν κυρώσεις.
Αλλά με τον τρόπο αυτό δεν τακτοποιήθηκαν όλες οι εκκρεμότητες. Μια έρευνα του Λευκορωσικού Κέντρου Ερευνών BIC διαπίστωσε ότι η αλυσίδα εξαγωγών ποτάσας της Λευκορωσίας εξακολουθεί να συνεπάγεται την παραβίαση των κυρώσεων της ΕΕ, λόγω της εμπλοκής μιας κυπριακής εταιρείας με κρυφές διασυνδέσεις με έναν πρώην υψηλόβαθμο αξιωματούχο της κυβέρνησης Λουκασένκο.
Οι συμβάσεις που περιήλθαν στην κατοχή του BIC δείχνουν ότι το κρατικό μονοπώλιο ποτάσας της Λευκορωσίας, η Belaruskali, πλήρωνε έναν μεσάζοντα που είναι εγγεγραμμένος στην Κύπρο, την Dimicandum Invest Holding Ltd., για να μεταφέρει τις εξαγωγές ποτάσας σε μικρή απόσταση από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Αγίας Πετρούπολης σε πλοία στο λιμάνι της πόλης.
Δεδομένου ότι η Dimicandum είναι εταιρία εγγεγραμμένη στην ΕΕ, το γεγονός αυτό παραβιάζει τις κυρώσεις που απαγορεύουν σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και πολίτες να παρέχουν υπηρεσίες ή προϊόντα σε οντότητες που υπόκεινται σε κυρώσεις, όπως η Belaruskali, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες.
Ο λόγος για τον οποίο η εταιρεία εντάχθηκε στην αλυσίδα εφοδιασμού, παρά τον κίνδυνο παραβίασης των κυρώσεων, δεν είναι σαφής. Μια βαθύτερη ματιά στο ρόλο της Dimicandum εγείρει ακόμη περισσότερα ερωτήματα.
Η εταιρεία φαίνεται να αποτελεί ένα περιττό οικονομικό βάρος για την Belaruskali, σύμφωνα με εσωτερική έκθεση που διέρρευσε στους δημοσιογράφους της έρευνας από κρατικό οργανισμό της Λευκορωσίας, η οποία περιγράφει ορισμένες από τις προγραμματισμένες πληρωμές προς την Dimicandum ως “αδικαιολόγητες”.
Και παρά το γεγονός ότι η Dimicandum επίσημα ανήκει και διευθύνεται από Κύπριο υπήκοο, η δημοσιογραφική έρευνα εντόπισε έγγραφα εξουσιοδότησης που καταδεικνύουν ότι η αρμοδιότητα σύναψης συμφωνιών για λογαριασμό της Dimicandum παραχωρήθηκε στον πρώην αναπληρωτή επικεφαλής του Τμήματος Διαχείρισης Προεδρικής Περιουσίας της Λευκορωσίας, Αντρέι Σβιρίντοφ (Andrey Sviridiov), ο οποίος υπηρέτησε κάτω από τον Βίκτορ Σέιμαν (Viktor Sheiman), έναν από τους στενότερους συνεργάτες του Λουκασένκο.
Πηγή: BIC
Το Τμήμα Διαχείρισης Περιουσίας κατέχει δεκάδες επιχειρήσεις και διαθέτει ευρεία αρμοδιότητα, μεταξύ άλλων, να υποστηρίζει τη “λειτουργία των εθνικών κυβερνητικών οργάνων”. Αναφέρεται δε, απευθείας στον πρόεδρο Λουκασένκο.
Ο Σβιρίντοφ επιβεβαίωσε στους δημοσιογράφους ότι είναι οικονομικός διευθυντής της Dimicandum, αλλά αρνήθηκε ότι ασκεί περαιτέρω επιρροή ή ότι υπογράφει συμβόλαια με τη Belaruskali.
Πηγή: Περιφερειακή Εκτελεστική Επιτροπή Γκρότνο, 2010-2024
Η Belaruskali δεν απάντησε σε ερωτήματα για σχολιασμό, ενώ η Dimicandum και ο Κύπριος διευθυντής της δεν ήταν δυνατόν να εντοπιστούν. Αλλά η Damelen Consulting Ltd, η κυπριακή εταιρεία που εκτελεί χρέη γραμματέα της Dimicandum, αρνήθηκε ότι η εταιρεία είχε συνεργαστεί με την Belaruskali.
“Δεν γνωρίζαμε ότι είχαν υπογραφεί συμβόλαια ή ότι κάποιος έκανε κάτι τέτοιο για λογαριασμό της εταιρείας”, δήλωσε τηλεφωνικά στους δημοσιογράφους της έρευνας η διευθύντρια της Damelen, Ολένα Μπρόβκινα (Olena Brovkina).
Με την εξουσία που έχει ο Λουκασένκο να ελέγχει αυστηρά το κράτος και μεγάλο μέρος της οικονομίας, οι ερευνητές λένε ότι η δωροδοκία οργιάζει στην κυβέρνηση και τις κρατικές επιχειρήσεις της Λευκορωσίας. Από τότε που τέθηκαν σε ισχύ οι κυρώσεις, η δημόσια εποπτεία των κρατικών επιχειρήσεων περιορίστηκε ακόμα περισσότερο από την απόφαση της κυβέρνησης να σταματήσει να δημοσιεύει εμπορικές στατιστικές για πολλές εξαγωγές, συμπεριλαμβανομένης της ποτάσας.
Ο Λεβ Λβόβσκι, ακαδημαϊκός διευθυντής της οικονομικής δεξαμενής σκέψης BEROC της Λευκορωσίας, δήλωσε ότι, αν και δεν μπορεί να προβεί σε οριστική αξιολόγηση, η συμφωνία μεταξύ της Belaruskali και της Dimicandum θα μπορούσε να είναι ένα παράδειγμα ενός “πολύ συνηθισμένου μοντέλου για τη Λευκορωσία” στο οποίο χρησιμοποιούνται μεσάζοντες για την απομύζηση κεφαλαίων.
“Είναι σύνηθες για τη Λευκορωσία, όταν κάτι που παράγεται από την κυβέρνηση εξάγεται, [να] υπάρχει κάποια ενδιάμεση εταιρεία, η οποία είναι μικρός κρίκος στην αλυσίδα, και στη συνέχεια αυτή η εταιρεία εισπράττει το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων. Πρόκειται καθαρά για διαφθορά”, είπε.
“Η Κύπρος είναι επίσης ένας συνηθισμένος υπεράκτιος προορισμός για τους Λευκορώσους που θέλουν να αποκρύψουν την ιδιοκτησία τους σε μια επιχείρηση ή να κρύψουν χρήματα από τα χέρια του κράτους”, πρόσθεσε.
Οι δημοσιογράφοι μπόρεσαν να βρουν πολύ λίγες δημόσια διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με τις εμπορικές δραστηριότητες της Dimicandum από την ίδρυσή της πριν από μια δεκαετία.
Πηγή: Μητρώο Εταιρειών Κύπρου
Η εταιρία δεν έχει εμφανή εμπορική παρουσία ή ιστότοπο, και παρά τις απαιτήσεις για ετήσια υποβολή στοιχείων, υπέβαλε οικονομικές καταστάσεις στο μητρώο εταιριών της Κύπρου μόνο για τα έτη 2013 και 2014. Οι καταστάσεις, στις οποίες δηλώνονται έσοδα 19,1 εκατ. ευρώ και 39 εκατ. ευρώ αντίστοιχα, περιγράφουν ως κύριες δραστηριότητες της εταιρείας “το γενικό εμπόριο, την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και τη διαχείριση επενδύσεων”.
Ωστόσο, στοιχεία από έρευνα των αρχών επιβολής του νόμου της Ουκρανίας υποδεικνύουν ότι η εταιρεία μπορεί να χρησιμοποιήθηκε ως όχημα για την παράκαμψη κυρώσεων σε τουλάχιστον ένα προηγούμενο περιστατικό – ένα κύκλωμα πολυτελών αυτοκινήτων που εξαρθρώθηκε από τις αρχές το 2023.
Η Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας δημοσίευσε πληροφορίες στη σελίδα της στο Facebook τον Μάιο του 2023 σχετικά με μια επιχείρηση για την εξάρθρωση ενός κυκλώματος προμήθειας 45 αυτοκινήτων, μεταξύ των οποίων Rolls Royce και Maybach, αξίας άνω των 3 εκατομμυρίων ευρώ στη Ρωσία. Σε έρευνα στα γραφεία του κύριου υπόπτου – ο οποίος προσδιορίστηκε μόνο ως “επιχειρηματίας από το Λβιβ” – αποκαλύφθηκαν πολλαπλές σφραγίδες εταιρειών. Μία από αυτές τις σφραγίδες ανήκε στην Dimicandum, σύμφωνα με αντίγραφο της απόφασης του περιφερειακού δικαστηρίου που είναι διαθέσιμη σε διαδικτυακή βάση δεδομένων.
Οι ουκρανικές αρχές ανακάλυψαν επίσης ότι ο επιχειρηματίας που βρισκόταν στο επίκεντρο του κυκλώματος είχε καυχηθεί για τις υψηλές διασυνδέσεις του στη Λευκορωσία. Μια συνομιλία γραπτών μηνυμάτων που βρέθηκε στο κατασχεμένο τηλέφωνό του, η οποία αναρτήθηκε στο διαδίκτυο από τη Γενική Εισαγγελία της Ουκρανίας, αναφέρει τα εξής “…όταν πρόκειται για το πολιτικό ζήτημα, δεν γνωρίζουν ότι ο νονός μου είναι ο δεύτερος άνθρωπος στη Λευκορωσία και μπορεί να εγγυηθεί για μένα. Κάλεσε τον Γιανουκόβιτς [πρώην πρόεδρο της Ουκρανίας] για να εγγυηθεί για μένα τότε”.
Σε έφοδο στο γραφείο του επιχειρηματία από το Λβιβ, οι αρχές βρήκαν ένα συμβόλαιο για την πώληση ενός Audi SQ8 αξίας άνω των 75.000 ευρώ στην Dimicandum, καθώς και μια εικόνα του διαβατηρίου του Σβιρίντοφ και των δύο πληρεξουσίων που του είχε χορηγήσει ο διευθυντής της Dimicandum, σύμφωνα με πηγή στην Ουκρανία με γνώση της έρευνας.
Ο Σβιρίντοφ δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι τα στοιχεία αυτά ήταν κατασκευασμένα στο πλαίσιο εκστρατείας δυσφήμισης από την ουκρανική αστυνομία.
Η διευθύντρια της Damelen αρνήθηκε ότι η Dimicandum είχε εμπλακεί στο σχέδιο λαθρεμπορίας αυτοκινήτων, αν και είπε ότι ο επιχειρηματίας από το Λβιβ ήταν κάποτε “πρόσωπο επαφής”, χωρίς να δώσει περισσότερες διευκρινίσεις.
Νέα διαδρομή, νέα προβλήματα
Η Belaruskali, το κρατικό μονοπώλιο ποτάσας της Λευκορωσίας, απασχολεί περίπου 17.000 άτομα στα επτά ορυχεία της. Η ποτάσα εξάγεται από ένα κοίτασμα ηλικίας 360 εκατομμυρίων ετών βαθιά στο υπέδαφος. Μόνο μια χούφτα κράτη διαθέτουν τόσο μεγάλα αποθέματα, με τη Λευκορωσία να κατατάσσεται δεύτερη παγκοσμίως, μετά τον Καναδά.
Χαρακτηρισμένη από τον Λουκασένκο ως εθνικός θησαυρός, η Belaruskali αντιπροσώπευε σχεδόν το ένα πέμπτο του παγκόσμιου μεριδίου αγοράς ποτάσας το 2019, καθώς και περίπου το 4% του ΑΕΠ της Λευκορωσίας και το 7% των εξαγωγών της.
Αλλά και αυτή ταρακουνήθηκε από τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που σάρωσαν την Λευκορωσία τον Αύγουστο του 2020, όταν ο Λουκασένκο ανακήρυξε νικητή τον εαυτό του σε αμφισβητούμενες εκλογές.
Οι εργαζόμενοι της Belaruskali ήταν μεταξύ εκείνων που συμμετείχαν στο ειρηνικό κίνημα διαμαρτυρίας, με δεκάδες χιλιάδες πολίτες να κατακλύζουν τους δρόμους. Στο τέλος αντιμετώπισαν βίαιη καταστολή από τις δυνάμεις ασφαλείας, την οποία ακολούθησε μια σαρωτική καταστολή της κοινωνίας των πολιτών.
Το 2021, η Λευκορωσία δέχτηκε το πρώτο πλήγμα κυρώσεων από τις ΗΠΑ επειδή αποτελούσε “σημαντική πηγή φορολογικών εσόδων και συναλλάγματος για το καθεστώς Λουκασένκο”, το οποίο η Ουάσινγκτον κατέκρινε για διαφθορά, παραβιάσεις δικαιωμάτων και καταστολή.
Το επόμενο έτος, η ΕΕ απαγόρευσε όλες τις εισαγωγές ποτάσας από τη Λευκορωσία, ως απάντηση στη βοήθεια που προσέφερε ο Λουκασένκο στην πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Επέβαλε κυρώσεις συγκεκριμένα στη Belaruskali για την υποστήριξη του καθεστώτος και την τιμωρία των υπαλλήλων που συμμετείχαν στο κίνημα διαμαρτυρίας.
Έκτοτε, τα τρένα που μεταφέρουν την ποτάσα της Belaruskali έχουν εκτραπεί από τη Λιθουανία προς τη Ρωσία, μεταξύ άλλων στο μεγάλο λιμάνι της Αγίας Πετρούπολης, από όπου τα φορτία προωθούνται σε αγοραστές όπως η Κίνα, η Βραζιλία και η Ινδονησία που δεν έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Λευκορωσία.
Σύμφωνα με δημοσίευμα ρωσικών μέσων ενημέρωσης, ένας από τους τερματικούς σταθμούς του λιμανιού, το Baltic Ship Mechanical Plant, ανακατασκευάστηκε ειδικά για να εξυπηρετήσει τις νέες ανάγκες της Λευκορωσίας. Από εκεί έτυχαν διαχείρισης περίπου το ένα τρίτο των εξαγωγών ποτάσας της χώρας το 2023.
Το λιμάνι προσφέρει δικές του υπηρεσίες μεταφόρτωσης. Αλλά αντί να συνεργαστεί απευθείας με το λιμάνι, η Belaruskali πλήρωνε τη Dimicandum για να μεταφέρει την ποτάσα της από τον σιδηροδρομικό σταθμό Avtovo της Αγίας Πετρούπολης σε πλοία στον τερματικό σταθμό Baltic Ship Mechanical Plant.
Σύμφωνα με μια σύμβαση του Οκτωβρίου 2022 που διέρρευσε στη BIC, καθώς και μια συμπληρωματική συμφωνία, η Dimicandum επρόκειτο να πληρωθεί 68,6 εκατομμύρια δολάρια για να διεκπεραιώσει τη μεταφόρτωση 3,4 εκατομμυρίων μετρικών τόνων λιπασμάτων ποτάσας μέσω του λιμανιού το επόμενο έτος (2023). Περαιτέρω συμφωνίες δείχνουν ότι η κυπριακή εταιρεία εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις της, με τη Belaruskali να συμφωνεί τον Ιούνιο και τον Αύγουστο του 2023 να παρέχει προκαταβολές στη Dimicandum για μελλοντικές αποστολές.
Οι συμφωνίες αυτές θα αποτελούσαν σαφή παραβίαση των κυρώσεων της ΕΕ, δήλωσε ο Tom Keatinge, διευθυντής του Κέντρου Οικονομικών και Ασφάλειας της δεξαμενής σκέψης Royal United Services Institute (RUSI).
“Όλες οι οντότητες της ΕΕ, όλοι οι πολίτες της ΕΕ υπόκεινται σε κυρώσεις της ΕΕ. Δεν έχει σημασία, αν διευκολύνουν το εμπόριο που γίνεται εκτός της ΕΕ”, δήλωσε στους δημοσιογράφους της έρευνας. “Έτσι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, αν διευκολύνουν το εμπόριο ποτάσας, που τελεί υπό καθεστώς κυρώσεων, σε οντότητες εκτός της ΕΕ, θα πρέπει και πάλι να διερευνηθούν. Μου ακούγεται ξεκάθαρα σαν παραβίαση των κυρώσεων”.
Ο Πάβελ Σλούνκιν (Pavel Slunkin), πρώην διπλωμάτης της Λευκορωσίας, ο οποίος έχει επίσης εργαστεί ως πολιτικός αναλυτής, δήλωσε ότι υποψιάζεται ότι όσοι εμπλέκονται στη δημιουργία της αλυσίδας εφοδιασμού δεν περίμεναν ότι η κυπριακή εταιρεία θα δημιουργούσε προβλήματα, λόγω του ιστορικού του νησιού στην τροφοδοσία των ελίτ της Ρωσίας και της Λευκορωσίας.
Η Κύπρος, η οποία αρχικά εμπόδισε την προσπάθεια της ΕΕ να υιοθετήσει κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας το 2020, έχει τεθεί υπό αυξημένη επιτήρηση από τότε που μια παγκόσμια δημοσιογραφική συνεργασία που δημοσιεύθηκε πέρυσι, η Cyprus Confidential, αποκάλυψε τον τρόπο με τον οποίο πάροχοι εταιρικών υπηρεσιών της Κύπρου βοήθησαν στην θωράκιση τέτοιων πελατών από τις επιπτώσεις των κυρώσεων της ΕΕ.
“Η ΕΕ ήταν αποτελεσματική στην επιβολή κυρώσεων, αλλά ποτέ δεν ήταν αποτελεσματική στον έλεγχο του τρόπου λειτουργίας των πραγμάτων”, δήλωσε ο Σλούνκιν. “Η Κύπρος ήταν η χώρα που βοήθησε σε αυτό για πολλά χρόνια. Έτσι πιστεύω ότι απλά θεωρούν ότι αυτό είναι και πάλι κάτι που δεν θα τιμωρηθεί, αν είναι αρκετά προσεκτικοί”.
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς της Κύπρου (CySEC), όταν της ζητήθηκε σχόλιο σχετικά με την καταγγελλόμενη παραβίαση των κυρώσεων από την Dimicandum, δήλωσε ότι δεν μπορεί να σχολιάσει συγκεκριμένες έρευνες, αλλά ότι “παίρνει εξαιρετικά σοβαρά την ευθύνη της για την προστασία των επενδυτών”.
‘Αδικαιολόγητη πληρωμή’
Στον κόσμο της διεθνούς ναυτιλίας, οι μεσάζοντες που είναι γνωστοί ως διαμεταφορείς συνήθως εντάσσονται σε μια αλυσίδα εφοδιασμού για την ικανότητά τους να εξασφαλίζουν τις καλύτερες διαδρομές και τιμές για τους πελάτες, καθώς και να χειρίζονται οποιαδήποτε έγγραφα ή εκτελωνισμούς.
Ωστόσο, η Dimicandum δεν φαίνεται να έχει ιστορικό ως διαμεταφορέας και αντί να εξασφαλίσει καλύτερες τιμές για τη Belaruskali, στην πραγματικότητα χρέωσε περισσότερα από την τρέχουσα τιμή. Το ίδιο το λιμάνι της Αγίας Πετρούπολης παρέχει υπηρεσίες μεταφόρτωσης και το 2021 χρέωσε το ισοδύναμο περίπου 11 δολαρίων για τη μεταφόρτωση ενός τόνου ορυκτών λιπασμάτων, σύμφωνα με έναν τιμοκατάλογο εκείνης της χρονιάς.
Σύμφωνα με τα συμβόλαια που περιήλθαν στην κατοχή των δημοσιογράφων της έρευνας και καλύπτουν το έτος 2023, η Belaruskali έπρεπε να καταβάλει στη Dimicandum σχεδόν το διπλάσιο ποσό, 20 δολάρια ανά τόνο λιπάσματος ποτάσας.
Μια εσωτερική έκθεση από κρατικό οργανισμό της Λευκορωσίας που διέρρευσε στην BIC δείχνει ότι το επόμενο έτος, το 2024, η Belaruskali σχεδίαζε να καταβάλει τέλη μεταφόρτωσης ύψους 16 δολαρίων ανά τόνο στην Dimicandum, η οποία με τη σειρά της θα πλήρωνε 11 δολάρια ανά τόνο.
Ορισμένες από τις προγραμματισμένες πληρωμές προς τον Dimicandum χαρακτηρίζονται ως “αδικαιολόγητες” στην έκθεση, οι λεπτομέρειες της οποίας δεν μπορούν να αποκαλυφθούν για την προστασία της πηγής.
Δεν είναι επίσης σαφές ποιος λάμβανε αποφάσεις για λογαριασμό της Dimicandum κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Στα χαρτιά, η εταιρεία ανήκει σε μια Κύπρια πολίτη με το όνομα Galina Akritova Alexandrou από την ίδρυσή της το 2012. Η Ακρίτοβα εκτελεί και χρέη διευθύντριας της εταιρείας. Όμως, οι συμβάσεις του 2022 με την Belaruskali υπογράφηκαν από τον οικονομικό διευθυντή της εταιρείας Αντρέι Σβιρίντοφ – τον αναπληρωτή επικεφαλής του Τμήματος Διαχείρισης Προεδρικής Περιουσίας από το 2019 έως το 2021.
Οι εξουσιοδοτήσεις για τα πληρεξούσια που εξασφάλισε η BIC δείχνουν ότι ο Σβιρίντοφ ασκούσε περαιτέρω επιρροή περίπου την εποχή που υπογράφηκε η πρώτη σύμβαση με την Belaruskali. Τον Σεπτέμβριο του 2022, του δόθηκε η εξουσία να πραγματοποιεί οποιεσδήποτε συναλλαγές για λογαριασμό της Dimicandum και να ενεργεί ως εκπρόσωπος της εταιρείας σε ρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της διαπραγμάτευσης συμβάσεων. Δύο μήνες αργότερα, ο Σβιρίντοφ έλαβε περαιτέρω εξουσιοδότηση να ανοίγει και να διαχειρίζεται τραπεζικούς λογαριασμούς για την Dimicandum.
Όταν επικοινωνήσαμε τηλεφωνικά με αυτούς για να προβούν σε σχόλια, τόσο ο Σβιρίντοφ όσο και ο διευθυντής της εταιρείας γραμματέων της Dimicandum, Damelen, αρνήθηκαν ότι είχε χορηγηθεί οποιοδήποτε πληρεξούσιο στον Σβιρίντοφ.
“Δεν έχουμε εκδώσει ποτέ πληρεξούσιο για τον κ. Σβιρίντοφ και δεν γνωρίζουμε τι είδους άτομο είναι”, δήλωσε ο διευθυντής της Damelen.
Ο 40χρονος Σβιρίντοφ δεν είναι γνωστή προσωπικότητα στη Λευκορωσία. Πριν από την τοποθέτησή του στο Τμήμα Διαχείρισης Προεδρικής Περιουσίας το 2019, ήταν πρόεδρος μιας οικονομικής επιτροπής στην περιοχή Γκρόντνο. Όμως το πρώην αφεντικό του στο τμήμα περιουσίας είναι ένα πασίγνωστο όνομα: ο Βίκτορ Σέιμαν, ο στρατηγός του λευκορωσικού στρατού που θεωρείται το δεξί χέρι του Λουκασένκο.
Ο Σέιμαν υπήρξε ένας από τους στενότερους συμμάχους του Λουκασένκο από τότε που ο ισχυρός άνδρας ανέβηκε στην εξουσία το 1994. Ο Σέιμαν υπηρέτησε σε υψηλόβαθμους ρόλους, όπως γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας, γενικός εισαγγελέας και προσωπάρχης του προέδρου. Του επιβλήθηκαν κυρώσεις για πρώτη φορά το 2004 από την ΕΕ για τη φερόμενη εμπλοκή του στην εξαφάνιση τεσσάρων επικριτών του καθεστώτος και έκτοτε έχει μπει στη μαύρη λίστα των ΗΠΑ, του Καναδά, της Ελβετίας και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Πηγή: Υπηρεσία Τύπου του Προέδρου της Δημοκρατίας της Λευκορωσίας, 2024
Ο Σβιρίντοφ και ο Σέιμαν φαίνεται ότι συνέχισαν να συνεργάζονται ακόμη και μετά την αποχώρηση του Σβιρίντοφ από την κυβερνητική του θέση τον Φεβρουάριο του 2021. Ένα μήνα αργότερα, o Σβιρίντοφ διορίστηκε επικεφαλής μιας εταιρείας με την ονομασία Vector Capital Group, η οποία, σύμφωνα με εικασίες των λευκορωσικών μέσων ενημέρωσης, συνδέεται με τον Σέιμαν.
Σύμφωνα με μια επιστολή που περιήλθε στην κατοχή της BIC και στάλθηκε από την Vector Capital σε μια άλλη εταιρεία το 2023, γίνεται αναφορά στον “ηγέτη μας” ως “V.V.Sh”, τα αρχικά του Viktor Vladimirovich Sheiman. (Αυτό αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά σε έρευνα του BelPol, ενός διαδικτυακού μέσου ενημέρωσης που αποτελείται από πρώην μέλη του στρατού, της αστυνομίας και των υπηρεσιών πληροφοριών της Λευκορωσίας). Εκτός από τον Σβιρίντοφ, τουλάχιστον άλλοι δύο αξιωματούχοι που εργάζονταν στο Τμήμα Διαχείρισης της Προεδρικής Περιουσίας έχουν προσληφθεί στη Vector Capital, σύμφωνα με μια βάση δεδομένων που δημιουργήθηκε από τους CyberPartisans, μια λευκορωσική ομάδα χακτιβιστών.
Οι δημοσιογράφοι δεν βρήκαν καμία άμεση σύνδεση μεταξύ του Dimicandum και του Σέιμαν, ο οποίος δεν ήταν δυνατόν να εντοπιστεί για σχόλια. Ερωτηθείς εάν ο ίδιος ή ο Σέιμαν επωφελούνταν από την εμπλοκή της Dimicandum στο εμπόριο ποτάσας, ο Σβιρίντοφ το αρνήθηκε, αφήνοντας υπονοούμενα ότι οι δημοσιογράφοι παραποίησαν τα έγγραφα χρησιμοποιώντας “νευρωνικά δίκτυα”.
“Πού βρήκατε αυτές τις πληροφορίες;” ρώτησε. Από το μυαλό σας; Από σχιζοφρενείς; Ποτέ δεν υπήρξαν τέτοιες πληροφορίες”.
Το Κυπριακό Δίκτυο Διερευνητικής Δημοσιογραφίας CIReN συνέβαλε στη δημοσιογραφική έρευνα