Η Κύπρος είναι τέταρτη μεταξύ των κρατών της ΕΕ όσον αφορά τις ιδιωτικές δωρεές προς τα πολιτικά κόμματα, με βάση την αναλογία του πληθυσμού της. Και περισσότερες από τις μισές από αυτές τις ιδιωτικές δωρεές προέρχονται από εταιρείες.
Αυτό προκύπτει μέσα από την ανάλυση των στοιχείων που έκανε το Κυπριακό Δίκτυο Διερευνητικής Δημοσιογραφίας CIReN, σε συνεργασία με το διασυνοριακό πρόγραμμα «Follow the Money» με τίτλο «Κενό Διαφάνειας: Η Χρηματοδότηση των Πολιτικών Κομμάτων στην ΕΕ», στο οποίο συμμετείχαν άλλα 25 μέσα ενημέρωσης και 50 δημοσιογράφοι. Οι δημοσιογράφοι και ερευνητές διεξήγαγαν σε όλη την ΕΕ εις βάθος ανάλυση για το πού βρίσκουν τα κόμματα τα χρήματά τους με βάση τις δημοσιοποιημένες οικονομικές καταστάσεις τους. Αυτό που διαπίστωσαν στην Κύπρο είναι ότι 374 εταιρείες βρίσκονται πίσω από περισσότερο από το 50% των ιδιωτικών δωρεών προς τα Κόμματα κατά την περίοδο 2019 μέχρι 2022. Πιο συγκεκριμένα, το σύνολο των δωρεών από ιδιώτες ανήλθαν στα 8,5 εκατ. ευρώ. Από αυτά τα 4,3 εκατ. ευρώ προήλθαν από εταιρείες. Τα κυπριακά κόμματα έλαβαν την ίδια περίοδο άλλα 19,6 εκατ. ευρώ με κρατική χορηγία, που αποτελεί τη δεύτερη πιο υψηλή χορηγία κατ’ αναλογία πληθυσμού, αμέσως μετά το Βέλγιο.
Ενώ τα κυπριακά μέσα ενημέρωσης στην Κύπρο έχουν δημοσιεύσει τα ονόματα των μεγαλύτερων δωρητών, το CIReN έκανε περαιτέρω έρευνα, εξετάζοντας τις επιχειρήσεις που έχουν μικρή δημόσια δραστηριότητα, αλλά συνεισφέρουν σημαντικά στα κυπριακά κόμματα.
Αυτή η έρευνα εντόπισε εταιρείες που συνδέονται με το Cap St Georges, το θέρετρο της Πέγειας που έγινε πρωτοσέλιδο τον Δεκέμβριο του 2023, στο πλαίσιο της δημοσιογραφικής σύμπραξης “Cyprus Confidential” υπό την ηγεσία της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) και της Paper Trail Media.
Τότε η έρευνα του OCCRP ως μέλους της διεθνούς σύμπραξης, έδειξε ότι η εκτενής ανάπτυξη στο Cap St Georges χρηματοδοτήθηκε εν μέρει από τον Dmitry Klyuev, ένα πρόσωπο που βρίσκεται κάτω από καθεστώς κυρώσεων από την Δύση, ως ο «εγκέφαλο» πίσω από τη ρωσική φορολογική απάτη, γνωστή ως υπόθεση Magnitsky.
Σύμφωνα με εκείνη την έρευνα, οι εταιρείες που βρίσκονται πίσω από το Cap St Georges, συμπεριλαμβανομένης της σημερινής ιδιοκτήτριας του θέρετρου Korantina Homes, δώρισαν τουλάχιστον 170.000 ευρώ μεταξύ 2016 και 2022 σε κάθε κυπριακό κοινοβουλευτικό κόμμα, από την αριστερά μέχρι την άκρα δεξιά. Σε όλα, κκτός από τους πιο έντονους επικριτές της ανάπτυξης στην Πέγεια, το Κόμμα των Οικολόγων, που είχε επανειλημμένα εκφράσει τις ανησυχίες του για τις επιπτώσεις των κατασκευών στην περιβαλλοντικά ευαίσθητη περιοχή.
Στην παρούσα έρευνα, το CIReN εντόπισε μεταξύ των δωρητών τέσσερις επιπρόσθετες εταιρείες που συνδέονται με τον ιδιοκτήτη της Korantina Homes Γιώργο Ιωάννου: τις Amadiaso Limited, Asterionas Limited, Lomendox Limited και Nikki Beach Club Limited. Αυτές εμφανίζονται να έχουν δωρίσει επιπλέον 87.000 ευρώ, την ίδια περίοδο, δηλαδή μεταξύ 2018 και 2022, σε κόμματα που καλύπτουν το πολιτικό φάσμα της Κύπρου.
Οι δωρεές κυμάνθηκαν από 2.000 ευρώ έως 20.000 ευρώ, με τις περισσότερες να διαμοιράζονται το 2020, όταν το θέρετρο Cap St Georges επρόκειτο να ολοκληρωθεί. Το 2020, το σύνολο των δωρεών από εταιρείες προς κόμματα που συνδέονται με τον Ιωάννου ήταν €115.000 (ΔΗΚΟ: €70.000, ΑΚΕΛ: €20.000, ΔΗΣΥ: €15.000 ευρώ και ΕΛΑΜ: €10.000).
Ο κ. Ιωάννου δήλωσε στο CIReN ότι οι δωρεές αυτές «έγιναν με πλήρη διαφάνεια» και ότι ήταν «μια κοινή πρακτική, διεθνώς αποδεκτή και εφαρμοζόμενη τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ».
Μια άλλη εταιρεία – η A.N. Ioannou Construction Ltd., ένας σημαντικός υπεργολάβος που εργαζόταν στην κατασκευή και ανάπτυξη του έργου Cap St Georges – έκανε επίσης δωρεά ύψους 35.000 ευρώ το 2020 στο τότε κυβερνών κόμμα του Δημοκρατικού Συναγερμού (ΔΗΣΥ). Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της, η εταιρεία ήταν επίσης ο εργολάβος για διάφορα έργα του δημόσιου τομέα στην Πάφο, συμπεριλαμβανομένου του παραρτήματος του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου ΤΕΠΑΚ Πάφου, του Επαρχιακού Δικαστηρίου Πάφου, του πάρκου Ήβη Μαλιώτου και του Κέντρου Κοινοτικής Φροντίδας Πάφου.
Έτσι, το σύνολο των δωρεών προς κόμματα, μεταξύ 2016 και 2022 από εταιρείες που συνδέονται με το έργο Cap St Georges και τους κατασκευαστές του ανέρχεται σε 292.000 ευρώ.
Το μόνο κόμμα στο Βουλή που δεν επωφελήθηκε από τη γενναιοδωρία των εταιρειών αυτών είναι το Κόμμα των Οικολόγων, το οποίο διαμαρτυρήθηκε για την ανάπτυξη, ισχυριζόμενο ότι απειλούνται τα περιβάλλοντα αναπαραγωγής της απειλούμενης με εξαφάνιση μεσογειακής φώκιας.
Το 2019 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέστειλε «προειδοποιητική επιστολή» προς την κυπριακή κυβέρνηση ότι δεν είχε προβεί σε κατάλληλη αξιολόγηση διαφόρων έργων που κινδύνευαν να βλάψουν ευαίσθητα περιβάλλοντα – συμπεριλαμβανομένου του Cap St Georges.
Εκπρόσωπος του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος δήλωσε στο CIReN ότι η εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων «κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν αναμένονται σημαντικές επιπτώσεις στις περιοχές Natura 2000 από το έργο».
Τον Μάρτιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε τις νομικές διαδικασίες εναντίον της Κύπρου εκδίδοντας «αιτιολογημένη γνώμη», κατηγορώντας τις κυπριακές αρχές ότι δεν αξιολογούν σωστά τα έργα που ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στις περιοχές Natura 2000. Αυτό είναι το τελευταίο βήμα πριν η Επιτροπή διαπιστώσει παραβίαση ενωσιακού δικαίου και παραπέμψει την υπόθεση στο Δικαστήριο της ΕΕ. Η Κύπρος είχε προθεσμία μέχρι τον Μάιο για να απαντήσει.
Στα τέλη του περασμένου έτους, η βουλεύτρια Αλεξάνδρα Ατταλίδη ενέγραψε τα ευρήματα της έρευνας του Cyprus Confidential ως θέμα συζήτησης στην Επιτροπή Θεσμών της Βουλής, και συγκεκριμένα «το ενδεχόμενο ανεπαρκών ελέγχων από τις αρμόδιες αρχές» που είναι υπεύθυνες για την πρόληψη και την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος.
Η κα. Ατταλίδου είχε ζητήσει επίσης να διερευνηθούν οι πολιτικές δωρεές και κατά πόσο αυτές επηρέασαν τους τοπικούς φορείς λήψης αποφάσεων.
Σε δήλωσή της στο CIReN, η κα. Ατταλίδου ανέφερε ότι «μίλησε με τον Πρόεδρο της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής και την διαβεβαίωσε ότι το θέμα θα συζητηθεί σε μια από τις συνεδριάσεις της Επιτροπής μετά τις εκλογές της 9ης Ιουνίου».
Εν τω μεταξύ, ο Δήμος Πέγειας πραγματοποίησε τον Φεβρουάριο εκδήλωση, υπό την αιγίδα της υπουργού Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Μαρίας Παναγιώτου, με τίτλο “Μεσογειακή Φώκια: Ένα εμβληματικό είδος της Μεσογείου – Παρελθόν, παρόν και μέλλον”. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο Cap St Georges Hotel and Resort, και σε αυτήν συμμετείχε και ο Διευθύνων Σύμβουλος της Korantina Γιώργος Ιωάννου.
Και στον τελικό του Κυπέλλου Κύπρου τον Μάιο, που διεξήχθη μεταξύ της Ομόνοιας και της Αθλητικής Ένωσης Πάφου, ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης, του οποίου η εκστρατεία υποστηρίχθηκε από το ΔΗΚΟ και την ΕΔΕΚ, φορούσε μια φανέλα της ΠΑΦΟΣ FC με το λογότυπο της Korantina Homes – του κύριου χορηγού της ομάδας.
Το ΑΚΕΛ δήλωσε στο CIReN ότι «όλες ανεξαιρέτως οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις του Κόμματος, καθώς και οι εισφορές φυσικών και νομικών προσώπων δημοσιεύονται και αναρτώνται στην ιστοσελίδα του κόμματος, όπως απαιτεί ο νόμος».
Το ΔΗΚΟ, ο ΔΗΣΥ και το ΕΛΑΜ έλαβαν ερωτήματα για τις επιπρόσθετες δωρεές που έλαβαν, αλλά δεν απάντησαν.
Η ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τη διασυνοριακή έρευνα Follow the Money για το έργο Transparency Gap: The Funding of Political Parties in the EU (Κενό διαφάνειας: η χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων στην ΕΕ). Το CIReN, μαζί με άλλα 25 άλλα μέσα ενημέρωσης και 50 δημοσιογράφους, διεξήγαγε μια εις βάθος ανάλυση σχετικά με το πού βρίσκουν τα κόμματα στην ΕΕ τα χρήματά τους. Εν όψει των ευρωπαϊκών εκλογών, το διασυνοριακό έργο δημοσιογραφικής έρευνας εξέτασε εξονυχιστικά τα εισοδήματα σχεδόν 300 πολιτικών κομμάτων, εμβαθύνοντας σε 1.200 οικονομικές εκθέσεις και περισσότερες από 500.000 δωρεές για να αποκαλύψει πώς χρηματοδοτούνται τα πολιτικά κόμματα, ποιος τα χρηματοδοτεί και πόσο διαφανείς είναι οι λογαριασμοί.
Τα πολιτικά κόμματα που τέθηκαν κάτω από το φακό της διεθνούς έρευνας θα έπρεπε να έχουν εκπροσώπηση στο Ευρωκοινοβούλιο ή/και να προέρχονται από την ακροαριστερά ή την ακροδεξιά. Έτσι στην Κύπρο, η έρευνα εξέτασε τις δωρεές προς τα κόμματα που εκπροσωπούνται σήμερα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δηλαδή τον ΔΗΣΥ, το ΑΚΕΛ, το ΔΗΚΟ και την ΕΔΕΚ, καθώς και το ΕΛΑΜ.