Kıbrıs Cumhuriyeti, siyasi partilere yapılan özel bağışlar açısından, kişi başına hesaplandığında, AB ülkeleri arasında dördüncü sırada yer alıyor. Bu özel bağışların yarıdan fazlası ise şirketlerden geliyor.
CIReN tarafından, Follow the Money’nin sınır ötesi Şeffaflık Açığı: AB’deki Siyasi Partilerin Finansmanı projesi ile işbirliği içerisinde yapılan veri analizi, 2019 ile 2022 yılları arasında Kıbrıs Cumhuriyeti’nde kamuya açıklanan özel bağışların yüzde 50’sinden fazlasının toplam 374 şirketten geldiğini ortaya çıkardı. Bu bağışlar, toplam 8,5 milyon Euro’luk özel finansmanın 4,3 milyonunu oluşturuyor. Buna ek olarak, siyasi partiler 19,6 milyon Euro tutarında devlet sübvansiyonu da aldı. Kişi başına hesaplandığında, bu, Kıbrıs Cumhuriyeti’ni Belçika’nın hemen ardından ikinci sıraya yerleştiriyor.
Kıbrıs Cumhuriyeti’ndeki yerel medya en büyük bağışçıların isimlerini yayınladı. Ancak CIReN, siyasi partilere önemli katkılarda bulunmasına rağmen pek fazla faaliyeti olmayan şirketleri araştırdı.
Bunlar arasında, Baf’ın Peya kasabasındaki Cap St Georges tatil tesisi ile bağlantılı şirketler de var. Cap St Georges, Aralık 2023’te, Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) ve Paper Trail Media liderliğindeki Cyprus Confidential projesinin bir parçası olarak manşetlere taşınmıştı.
OCCRP tarafından yapılan bir araştırma, bu büyük tesisin, kısmen, Magnitsky Affair olarak bilinen Rus vergi kaçakçılığı olayının arkasındaki “beyin” olan ve yaptırımlara tabi tutulan Dmitry Klyuev tarafından finanse edildiğini ortaya çıkarmıştı.
Bu araştırmaya göre, Cap St Georges’un arkasındaki şirketler – ki aralarında tesisin şu anki sahibi Korantina Homes da var – Yeşiller Partisi dışında parlamentodaki tüm partilere 2016 ile 2022 yılları arasında en az 170.000 Euro bağışta bulundu. Yeşiller Partisi, tesisi sert şekilde eleştirmiş ve inşaatın çevre açısından hassas olan bölge üzerindeki etkisi hakkındaki endişelerini defalarca dile getirmişti.
CIReN, bağışçılar arasında Korantina Homes’un sahibi Georgios Ioannou ile bağlantılı dört şirket daha belirledi: Amadiaso Limited, Asterionas Limited, Lomendox Limited ve Nikki Beach Club Limited. Bu şirketler de 2018 ile 2022 yılları arasında Kıbrıs’ın siyasi yelpazesindeki farklı partilere 87.000 Euro bağışladı.
Yapılan bağışlar 2.000 ile 20.000 Euro arasında değişiyor. Bağışların en yüksek olduğu yıl ise, Cap St Georges tatil tesisinin tamamlanmasının planlandığı 2020 yılı. 2020 yılında Ioannou ile bağlantılı şirketlerin partilere yaptığı toplam bağış 115.000 Euro oldu (DIKO: 70.000 Euro; AKEL: 20.000 Euro; DISY: 15.000 Euro; ve ELAM: 10.000 Euro).
Ioannou, CIReN’e bu bağışların “tamamen şeffaf bir şekilde yapıldığını” ve bunun “hem Avrupa hem de ABD’de uluslararası kabul gören ve uygulanan olağan bir yöntem” olduğunu söyledi.
Cap St Georges projesinin inşaatı ve geliştirilmesi üzerinde çalışan büyük bir taşeron şirketi olan A.N. Ioannou Construction Ltd. de, 2020 yılında, o zamanki iktidar partisi DISY’ye 35.000 Euro bağışta bulundu. Resmi web sitelerine göre bu şirket, TEPAK Teknoloji Üniversitesi Baf şubesi, Baf Bölge Mahkemesi, Ivi Maliotou Parkı, ve Baf Toplum Bakım Merkezi de dahil olmak üzere, Baf’taki çeşitli kamu projelerindeki yüklenici firmadır.
Bu bağışla birlikte, Cap St Georges projesiyle bağlantılı şirketler ve geliştiricileri tarafından 2016 ile 2022 yılları arasında yapılan bağışların toplamı 292.000 Euro’ya ulaşıyor.
Kıbrıs Cumhuriyeti Parlamentosunda bu şirketlerin bağışlarından yararlanmayan tek parti, nesli tükenmekte olan Akdeniz fokunun yuvalama ortamlarını tehdit ettiği iddiasıyla söz konusu inşaatı protesto eden Yeşiller Partisi oldu.
Avrupa Komisyonu, Kıbrıs Cumhuriyeti hükümetine 2019’da gönderdiği bir “uyarı mektubu”nda, yetkilileri, Cap St Georges da dahil olmak üzere hassas ortamlara zarar verme riski taşıyan çeşitli projeler için uygun bir değerlendirme yapmamakla suçlamıştı.
Kıbrıs Cumhuriyeti Tarım, Kırsal Kalkınma ve Çevre Bakanlığı’ndan bir temsilci CIReN’e, çevresel etki değerlendirmesi sonucunda “projenin Natura 2000 alanlarına önemli bir etki yapmasının beklenmediğini” söyledi.
Mart ayında Avrupa Komisyonu, Kıbrıs’ı Natura 2000 alanları üzerinde önemli etkiye sahip olabilecek projeleri gerektiği gibi değerlendirmekte başarısız olmakla suçlayan bir “gerekçeli görüş” yayınladı. Bu adım, Komisyon’un davayı AB Adalet Divanı’na göndermeye karar vermesi öncesinde attığı son adımdır. Kıbrıs’ın yanıt vermek için geçtiğimiz Mayıs ayına kadar süresi vardı.
Geçtiğimiz yılın sonlarında, Milletvekili Alexandra Attalides, Cyprus Confidential araştırmasının bulgularını Kıbrıs Cumhuriyeti Parlamentosu’nun kara para ile mücadeleden sorumlu Kurumlar Komitesi’nde, özellikle de “ilgili makamlar tarafından yeterli kontrolün yapılmamış olması olasılığı” ile ilgili bir tartışma konusu olarak kaydetti.
Attalides ayrıca siyasi bağışların yerel karar alıcıları etkileyip etkilemediğinin araştırılması yönünde de çağrıda bulundu.
Attalides CIReN’e “Komite Başkanı ile konuştuğunu ve konunun 9 Haziran seçimleri sonrasında ele alınacağı konusunda kendisine güvence verildiğini” söyledi.
Peya Belediyesi, Şubat ayında Tarım Bakanı Maria Panagiotou’nun himayesinde, ‘Akdeniz Foku: Akdeniz’in Sembolik Bir Türü – Geçmişi, Bugünü ve Geleceği’ başlıklı bir etkinlik düzenledi. Etkinlik Cap St Georges tatil tesisinde düzenlendi ve Korantina’nın yöneticisi George Ioannou da bu etkinliğe katıldı.
Seçim kampanyası DİKO ve EDEK tarafından desteklenen Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkan Nicos Christodoulides, Mayıs ayında A.C. Omonoia ile Pafos FC arasında oynanan Kıbrıs Kupası Finali’nde, takımın ana sponsoru Korantina Homes’un logosunu taşıyan Pafos FC forması giymişti.
AKEL, CIReN’e, yaptığı açıklamada “Partimizin istisnasız tüm yıllık mali tabloları ile gerçek ve tüzel kişilerden alınan katkılar, yasalar gereği internet sitemizde yayınlanmaktadır” dedi.
DİKO, DİSİ ve ELAM yorum taleplerine yanıt vermedi.
Veri analizi, Follow the Money’nin sınır ötesi “Şeffaflık Açığı: AB’deki Siyasi Partilerin Finansmanı” projesi ile işbirliği içinde gerçekleştirildi. CIReN, diğer 25 yayın organı ve 50 gazeteciyle birlikte AB ülkelerindeki partilerin finansmanlarını nereden aldıklarına dair derinlemesine bir analiz yaptı. Avrupa Parlamentosu seçimleri öncesinde gerçekleştirilen proje, siyasi partilerin nasıl, kim tarafından finanse edildiğini ve hesapların ne kadar şeffaf olduğunu ortaya çıkarmak için yaklaşık 300 siyasi partiye ait 1.200 mali rapor ve 500.000’den fazla bağışı inceledi.
Proje’nin Kıbrıs bacağında, halihazırda Avrupa Parlamentosu’nda temsil edilen partilerin yanı sıra, popülist aşırı sol ve aşırı sağı temsil ettiği düşünülen partilere yapılan bağışlar da incelendi. Araştırmacı gazetecilerin incelediği partiler arasında AKEL, DİKO, DİSİ, EDEK ve ELAM var.